1. Giới thiệu chung về phường Cửa Nam
Từ ngày 1/7/2025, phường Cửa Nam, TP Hà Nội được thành lập trên cơ sở sắp xếp toàn bộ diện tích tự nhiên, quy mô dân số của các phường Hàng Bài, Phan Chu Trinh, Trần Hưng Đạo (quận Hoàn Kiếm), một phần diện tích tự nhiên, quy mô dân số của các phường Cửa Nam (quận Hoàn Kiếm), Nguyễn Du, Phạm Đình Hổ (quận Hai Bà Trưng) và phần còn lại của các phường Hàng Bông, Hàng Trống, Tràng Tiền sau khi sắp xếp phường Hoàn Kiếm.
Phường Cửa Nam nằm ở khu vực trung tâm của Thủ đô Hà Nội. Địa bàn phường giáp các các phường Hồng Hà, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Ba Đình, Hoàn Kiếm. Với diện tích khoảng 1,68 km² và dân số hơn 52.000 người, phường Cửa Nam nằm ở vị trí trung tâm chính trị – hành chính – văn hóa của Thủ đô. Đây là nơi hội tụ của nhiều giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc đặc sắc, gắn liền với quá trình dựng nước, giữ nước, phát triển và hiện đại hóa của Thủ đô Hà Nội và cả nước.
Trên địa bàn phường có nhiều tuyến phố huyết mạch như: Trần Hưng Đạo, Lý Thường Kiệt, Hai Bà Trưng, Quang Trung, Hàm Long, Phan Chu Trinh, Nguyễn Du, Ga Hà Nội, Lê Duẩn… Phường là đầu mối giao thông quan trọng với tuyến đường sắt quốc gia, nhiều bến xe liên tỉnh và tuyến phố chính xuyên tâm thành phố.
Cư dân phường Cửa Nam phần lớn là cán bộ, công chức, trí thức, giáo viên, văn nghệ sĩ, người làm việc tại các cơ quan Trung ương, đại sứ quán, tổ chức quốc tế… Dân trí cao, đời sống văn hóa tinh thần phong phú, nền nếp sinh hoạt đô thị văn minh, kỷ cương. Cư dân có truyền thống đoàn kết, yêu nước, hiếu học và nhân ái. Cộng đồng dân cư sinh sống tại các khu tập thể, biệt thự cũ thời Pháp, nhà ống truyền thống, khu phố thương mại và chung cư hiện đại… thể hiện rõ sự đan xen giữa lịch sử – hiện đại, truyền thống – văn minh.
Bản đồ địa giới phường Cửa Nam
Trên địa bàn phường Cửa Nam hội tụ nhiều di tích lịch sử văn hóa, di tích cách mạng kháng chiến cùng những tinh hoa văn hóa truyền thống của vùng đất Thăng Long ngàn năm văn hiến. Cũng tại mảnh đất này còn ghi lại những trận chiến đấu lịch sử của quân và dân trong quá trình đấu tranh xây dựng, bảo vệ Thủ đô và Tổ quốc.Trên địa bàn phường Của Nam có nhiều di tích cách mạng là nơi diễn ra hoặc gắn với những sự kiện có ý nghĩa lịch sử đặc biệt đối với sự ra đời và phát triển của Đảng Cộng sản Việt Nam. Có thể kể đến như: Nhà 5D Hàm Long; Xưởng AVIA – 16 Phan Chu Trinh; Nhà 90 Thợ Nhuộm; Nhà 25 Đoàn Nhữ Hài; Nhà 62 Trần Quốc Toản; Nhà tù Hỏa Lò; Nhà Đấu Xảo; Số 7 Ôn Như Hầu (nay là Nguyễn Gia Thiều); Trại Bảo an binh (nay là 40 Hàng Bài); Trường Trung học Trưng Vương (26 Hàng Bài) - nơi đào tạo nữ sinh nổi tiếng, là trung tâm kháng chiến, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh từng 5 lần đến thăm; được xếp hạng di tích cách mạng kháng chiến. Trường Ngô Sĩ Liên (27 Hàm Long): nơi thành lập trung đội nữ tự vệ chiến đấu Minh Khai, được công nhận là di tích kháng chiến, từng nhiều lần đón Bác Hồ.Song song với các di tích cách mạng, trên địa bàn phường Cửa Nam còn có nhiều di tích văn hóa - tôn giáo - tín ngưỡng tiêu biểu, có giá trị về lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, kiến trúc và tâm linh. Chùa Quán Sứ; Chùa Hàm Long (Vạn Hạnh tự); Nhà thờ Hàm Long; Đình Nam Ngư; Đình Bích Lưu; Miếu Thiên Quan; Chùa Tiên Tích… Nhà hát Lớn Hà Nội; Vườn hoa Tao Đàn – tượng đài Hô-xê Mác-ti; Bảo tàng Viện Viễn Đông Bác cổ (Bảo tàng Louis Finot, nay là Bảo tàng Lịch sử Việt Nam - số 1 Tràng Tiền); Các biệt thự Pháp trên các tuyến phố Trần Hưng Đạo, Quang Trung, Phan Chu Trinh; Rạp Majestic (sau là Rạp Tháng Tám); Trường Cao đẳng Y, Dược, Sư Phạm, Thương Mại, Luật Đông Dương (sau là Trường Đại học Tổng hợp, nay là trường Đại học Khoa học Tự nhiên và Trường Đại học Dược Hà Nội)...Với hệ thống di tích cách mạng, tôn giáo và văn hóa phong phú, đa dạng, phường Cửa Nam là "bảo tàng ngoài trời" của Hà Nội hiện đại – nơi có thể phát triển du lịch lịch sử, văn hóa, giáo dục
truyền thống gắn với bảo tồn di sản.
2. Phát triển thành phường đô thị thông minh kiểu mẫu
Phường Cửa Nam có nhiều tiềm năng, lợi thế vượt trội, là trung tâm kinh tế thương mại – dịch vụ du lịch chất lượng cao của Thủ đô, là vùng đất "địa linh nhân kiệt", trung tâm hội tụ lịch sử, văn hóa và hiện đại… mang đến nhiều cơ hội phát triển và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Hệ thống rạp hát, thư viện, viện nghiên cứu, không gian sáng tạo… tạo nên sức hút văn hóa mạnh mẽ.
Với vị trí trung tâm – đầu mối giao thông, phường Cửa Nam hội tụ nhiều lợi thế hiếm có: Nằm trên các trục đường chiến lược: Lý Thường Kiệt – Tràng Thi – Hai Bà Trưng – Phan Bội Châu – Trần Hưng Đạo – Bà Triệu…; Kết nối nhanh với Hồ Hoàn Kiếm, Hồ Thiền Quang, Nhà hát Lớn, Ga Hà Nội; hệ thống giao thông đang tiếp tục được hiện đại hóa: tuyến metro Nhổn – Ga Hà Nội, phố đi bộ mở rộng. Tuyến phố Hàng Bài – Bà Triệu – Trần Hưng Đạo – Phan Chu Trinh tập trung nhiều ngân hàng, trung tâm thương mại, dịch vụ cao cấp, nhà hàng, khách sạn.
Là trung tâm hành chính – ngoại giao, phường Cửa Nam là nơi tập trung nhiều cơ quan Trung ương: Văn phòng Quốc hội, Tổng cục Thống kê, Tòa án nhân dân tối cao, Đại sứ quán các nước... Là địa bàn tổ chức nhiều sự kiện chính trị, kinh tế – văn hóa quốc tế.
Phường Cửa Nam cũng là địa bàn đầu tiên triển khai chính quyền điện tử, đô thị thông minh tại quận Hoàn Kiếm trước đây. Mạng lưới hạ tầng kỹ thuật: điện – nước – internet – an ninh đang được số hóa và đồng bộ hóa.
Dựa trên những tiềm năng, lợi thế mang tính đặc thù, sức mạnh nội tại không phải địa phương nào cũng có được, phường Cửa Nam được kỳ vọng sẽ phát triển thành phường đô thị thông minh kiểu mẫu, quản trị số toàn diện; bảo tồn di sản song song phát triển hiện đại; tăng cường cải cách hành chính, chuyển đổi số, dịch vụ công trực tuyến.
Trong đó, khai thác lợi thế là trung tâm hành chính – tài chính – đối ngoại để xây dựng mô hình đô thị thông minh, thương mại điện tử, logistics; khuyến khích phát triển kinh tế đêm, trung tâm dịch vụ đa chức năng quanh Nhà hát Lớn – Tràng Tiền – Quang Trung; khuyến khích phát triển dịch vụ chất lượng cao, kinh tế ban đêm, trung tâm hội nghị – khách sạn quốc tế.
Khai thác du lịch di tích, kiến trúc Pháp, phố cổ gắn với không gian văn hóa Hồ Hoàn Kiếm. Kết nối các di tích cách mạng – văn hóa để hình thành "Tuyến du lịch đỏ": Bảo tàng Lịch sử Việt Nam - Trường Đại học Tổng hợp - 5D Hàm Long – 90 Thợ Nhuộm – Nhà tù Hỏa Lò – Chùa Quán Sứ – Chùa Hàm Long…
Với những giá trị tích lũy qua hàng thế kỷ, sự năng động của cư dân, và sự lãnh đạo của Đảng bộ – chính quyền – đoàn thể, Phường phấn đấu vững bước trên hành trình trở thành một đơn vị hành chính kiểu mẫu, xanh – sạch – đẹp – thông minh, góp phần xây dựng Thủ đô Hà Nội hiện đại, thanh lịch, văn minh.